Po publikacji całości artykułu na adres internetowy autora Bogdan.wojtowicz@ltb.org.pl napłynęły pytania, które jak sądzę są ważnym uzupełnieniem prezentowanych treści.

Dwa pytania przesłane przez Pana Jacka z Torunia

1. Kto w świetle prawa jest wprowadzającym produkt (okno) na rynek i jaka jest jego odpowiedzialność za wprowadzony wyrób?
2. Jakie zagrożenia związane z błędami obliczeniowymi własności cieplnych wynikają dla inwestora?

Zgodnie z artykułem 11 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 305 z dnia 9 marca 2011r ustanawiającego zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych i uchylające dyrektywę Rady 89/106/EWG do obowiązków producenta okna należy sporządzenie deklaracji stałości właściwości użytkowych.

Artykuł 10a Ustawy o wyrobach budowlanych znowelizowanej 9 września 2016 potwierdza obowiązki producenta w tym zakresie.

W przypadku wykorzystywania wyników badań kaskadowych, to producent okien ponosi pełną odpowiedzialność za zadeklarowane własności, w tym również cieplne okien.

To producent odpowiada za właściwe wykorzystanie otrzymanych wyników i to producent odpowiada za weryfikację przydatności otrzymanych wyników badań nie tylko w zakresie konkretnych rozwiązań materiałowych, ale również kompetencji jednostki badawczej poprzez sprawdzenie zakresu notyfikacji.

Zagrożenia związane z błędnym zadeklarowaniem własności cieplnych okna są wielorakie:

1. Wprowadzenie do obrotu wyrobów nienadających się do zamierzonego zastosowania, a zastosowanie wynika z art. 1.2 załącznika do Rozporządzenia Ministra Transportu Budownictwa i Gospodarki Morskiej, obarczone jest zgodnie z art. 36a Ustawy karą pieniężną do 100 000 złotych.
2. Oznakowanie znakiem „CE” okien lub drzwi, które nie posiadają właściwości określonych w deklaracji stałości własności użytkowych obarczone jest zgodnie z art. 36b Ustawy karą pieniężną do 100 000 złotych.
3. Niezgodności związane z nieprzestrzeganiem warunków umowy pomiędzy inwestorem a producentem, mogą prowadzić do unieważnienia umowy i dochodzenia roszczeń wynikłych z tego tytułu, których wysokość może wielokrotnie przekraczać wartość kontraktu na dostawę okien.
4. Zaniżenie parametrów cieplnych stolarki okiennej może prowadzić również do niewłaściwego sporządzenia bilansu energetycznego, co może prowadzić do błędnego dobrania urządzeń grzewczych zapewniających komfort cieplny pomieszczeń.
5. Niewłaściwe określenie mostków cieplnych wynikłych z montażu stolarki w ścianach zewnętrznych mogące prowadzić do miejscowych zawilgoceń i utraty własności izolacyjnych elewacji.
6. Potwierdzenie nieprawdy i związana z tym odpowiedzialność karna ( do pięciu lat pozbawienia wolności w skrajnym przypadku – przy braku szczęścia)

Katalog zagrożeń można poszerzyć jeszcze o aspekty finansowe związane z wydłużonym terminem płatności za wykonane roboty na wskutek zasadnych roszczeń inwestora, czy tez udzielonych rabatów czy innych nawiązek na rzecz zleceniodawcy.

Kolejne pytanie sformułował deweloper z Krakowa, a więc osoba, dla której deklarowane przez producentów okien własności cieplne odgrywają znaczącą rolę przy wyborze dostawcy stolarki okiennej, ale jest również osoba decydująca o podpisaniu protokołu, konieczności uzupełnienia dokumentacji a w konsekwencji o uruchomieniu płatności za dostarczony towar.

„Producent okien przedstawił obliczenia własności przenikalności cieplnej okien dla realizowanej inwestycji, opierając się na:

1. Wynikach badań z laboratorium notyfikowanego wykonane zgodnie z normą „ ČSN EN 12412-2 Tepelné chování oken, dveří a okenic – Stanovení součinitele prostupu tepla metodou teplé skříně – Část 2: Rámy,” 
2. Liniowym współczynniku przenikania ciepła przyjętym na podstawie karty produktu ( ramki dystansowej) z uwzględnieniem korekty na grubość oszklenia.
3. Własnych obliczeniach wykonanych przez upoważnionego pracownika firmy przy wykorzystaniu programu obliczeniowego firmy, od której kupowane są profile okienne.

Czy ten sposób jest prawidłowy?”

Odpowiedź na tak postawione pytanie jest prosta: nie, jest to błędny sposób wykorzystania wyników badań i błędny sposób deklarowania własności cieplnych wyrobu.

Dlaczego nie?

1. Wyniki badań z laboratorium notyfikowanego zostały sporządzone dla systemu profili, a nie konkretnego złożenia ościeżnica/skrzydło.

a)      W obrębie systemu, który był badany jest sześć rodzajów ramy i siedem rodzajów skrzydeł różniących się pomiędzy sobą wysokością. (rama 66-81 mm, skrzydło 70-78 mm),

b)      Poszczególne profile różnią się tez ilością komór wewnętrznych (5 lub 6 komór),

c)      Dla każdego profilu istnieją, co najmniej dwa różne kształty wzmocnienia stalowego ( otwarte lub zamknięte),

d)      Każde wzmocnienie ma, co najmniej dwie grubości ścianek (1,5 lub 2,0 mm),

e)      W sprawozdaniu nieokreślona została grubości oszklenia, dla którego wykonano badania

Nie jest możliwe by wszystkie te kombinacje profili miały te same własności cieplne.

2. Liniowy współczynnik przenikania ciepła, w przypadku badania profili metodą skrzynki grzejnej może przyjmować tylko wartości określone w tabeli E1 lub E2 normy PN-EN ISO 10077-1, wartość 0,04 w tej tabeli nie występuje. Przyjęcie takiej wartości na podstawie materiałów niebędących raportem z badań jest błędne. Zmodyfikowanie błędnej wartości liniowego współczynnika przenikania ciepła ze względu na zmianę grubości oszklenia jest również błędna. Żadna norma nie przewiduje tak dowolnego modyfikowania danych przez pracownika nawet o najwyższych kompetencjach w zakresie obliczeń cieplnych.
3. Wykorzystanie przez uprawnionego pracownika programu obliczeniowego, nie jest niestety gwarancją poprawnego wyniku obliczeń, nawet przy zachowaniu należytej staranności wykonywanych obliczeń. Brak jest, bowiem weryfikacji poprawności zastosowanych danych, a sposób obliczenia znany jest tylko twórcy programu, nie zaś osobie go stosującej. Właściwe kompetencje w tym zakresie posiada laboratorium notyfikowane, które z pewnością będzie posiadało również informację o tym, że wyniki badań z badań ze skrzynki grzejnej zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, w zakresie badań cieplnych nie powinny być wykorzystywane.

W odpowiedzi celowo pominięto informacje umożliwiające identyfikacje systemu profili i producenta okien. Istota całego cyklu miała dostarczyć oczywistej wiedzy producentom okien.

Pytanie zostało sformułowane przez drugą stronę procesu gospodarczego i warto o tym pamiętać podpisując deklarację własności użytkowych nie tylko przy okazji własności cieplnych wyrobu, ale także przy pozostałych zasadniczych charakterystykach wyrobu.

Autor pytania skutecznie wykorzystał informacje przedstawione w odpowiedzi i zapewne będzie korzystał z tej wiedzy ponownie, ciekawsze jest jednak czy producent okien czegoś się nauczył.

Nauka w tym zakresie była dla niego kosztowna ważne by ten przykład był nauką dla innych producentów okien i drzwi.

Następne pytania zostały sformułowane przez Pana Pawła Chróśniaka:

1. Większość firm produkujących stolarkę korzysta z gotowego oprogramowania, czy użytkowanie takie programu i wykorzystywanie jego wyników do deklarowania własności może rodzić problemy?

Programy komputerowe mają usprawnić pracę i wyeliminować błędy w deklarowaniu własności, by jednak można było z nich korzystać muszą być spełnione następujące warunki:

1. Dane źródłowe do obliczeń cieplnych muszą być identyczne jak dane wykorzystane przez jednostkę notyfikowaną podczas przeprowadzania badań do ustalenia typu :

a)      A_f pole powierzchni złożenia ościeżnica,

b)      U_f współczynnik przenikania ciepła dla złożenia ościeżnica/skrzydło,

c)      A_f1   pole powierzchni złożenia skrzydło/słupek,

d)      U_f1 współczynnik przenikania ciepła dla złożenia skrzydło/słupek,

e)      A_g pole powierzchni oszklenia,

f)       U_g  współczynnik przenikania ciepła oszklenia,,

g)      L długość linii styku oszklenia, który dotyczy części widocznej oszklenia dla złożenia ościeżnica/skrzydło,

h)      Ψ liniowy współczynnik przenikania ciepła dla złożenia ościeżnica/skrzydło,

i)        L₁ długość linii styku oszklenia, który dotyczy części widocznej oszklenia dla złożenia skrzydło/słupek,

j)        Ψ₁liniowy współczynnik przenikania ciepła dla złożenia skrzydło/słupek,

1. Algorytm obliczeniowy musi generować wyniki nie lepsze niż te które zostały uzyskane podczas badań do ustalenia typu przez jednostkę notyfikowaną, dla określonego typu wyrobu i określonych wymiarów zewnętrznych,
2. Każdorazowa zmiana parametrów wymienionych w punkcie A musi odbywać się na podstawie wyników badań uzyskanych przez notyfikowane laboratorium.
3. Czy w programach można wykorzystywać dane pochodzące z materiałów reklamowych producentów ramek dystansowych, czy też wyników badań innych producentów okien.?

a)       Materiały reklamowe nie stanowią wyników badań w rozumieniu Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego 305/2011, dlatego nie mogą być wykorzystywane do deklarowania własności wyrobu. Oczywiście wszystkie informacje w materiałach reklamowych mogą być prawdziwe, ale to i tak nie zmienia niemożności ich stosowania do oceny zgodności.

b)      Wyniki badań innych producentów okien czy też firm dystrybucyjnych (profile, okucia lub akcesoria) mogą być wykorzystywane tylko w sytuacji, gdy pomiędzy tymi stronami została zawarta umowa o kaskadowaniu badań zgodnie z zapisami normy PN-EN 14351-1+A2. W innym przypadku jest to niedopuszczalne, a używanie takich danych jest kradzieżą wartości niematerialnych i prawnych, ze wszystkimi skutkami, które z tego faktu wynikają,

c)      W przypadku wykorzystania badań kaskadowych, należy zwrócić uwagę na konieczność posiadania przez wykorzystującego badania kaskadowe kopii sprawozdania zawierającego wyniki badań przez cały okres wykorzystywania i przez 10 lat po zakończeniu produkcji wyrobu, oraz całkowitą zgodność produkowanego wyrobu z wyrobem poddanym badaniom do ustalenia typu

3. Czy laboratorium notyfikowane może używać wyników badań wykonanych przez siebie do wykorzystania przez inne podmioty niż zlecający badania?

Laboratorium notyfikowane przez Komisję Europejską nie jest właścicielem badań, które zostały wykonane na zlecenie podmiotów zewnętrznych.

Wykorzystywanie wyników badań przez Laboratorium bez zgody zlecającego może oznaczać zawieszenie i/lub cofnięcie akredytacji oraz skutki natury prawnej.

Podstawą działania jednostek akredytowanych jest zachowanie poufności zarówno w zakresie wykorzystywanych danych ( innowacyjne rozwiązania technologiczne) jak i uzyskiwanych wyników badań.

Zlecający badania może wykorzystywać wyniki badań w dowolny sposób, natomiast sprawozdanie z badań winno być prezentowane w całości, dla uniknięcia możliwości błędnej interpretacji wyników czy użytych materiałów.

Do każdego tekstu przedstawionego na naszej stroni internetowej można formułować i przesyłać pytania, na które sukcesywnie będziemy przedstawiać odpowiedzi.